EN ISO 17696 Ayakkabı - Üst Kısımlar, Astarlar ve Çorap İçleri İçin Yırtılma Dayanıklılığı Testi

Temeli bir Avrupa standardı olan ve sonrasında Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanan “EN ISO 17696 Ayakkabı - Üst kısımlar, astarlar ve çorap içleri için test yöntemleri - Yırtılma dayanıklılığı” standardında, malzemeden bağımsız olarak üst kısmın, astarların ve iç çorapların veya komple üst kısmın yırtılma mukavemetini değerlendirmek ve son kullanım için uygunluğunu değerlendirmek için bir test yöntemi açıklanmaktadır.

Bu standardın amaçları doğrultusunda, şu terimler ve tanımlar geçerlidir:

• Yırtılma dayanımı, belirtilen bir test örneğinde bir kesiği yaymak için gereken orta kuvveti ifade eder.
• Üst, taban tertibatına tutturulmuş ve ayağın üst sırt yüzeyini kaplayan ayakkabının dış yüzünü oluşturan malzemelerdir. Botlar söz konusu olduğunda, bu aynı zamanda bacağı kaplayan malzemenin dış yüzünü de içerir. Sadece görünen malzemeler dahil edilmiştir, alttaki malzemeler dikkate alınmamalıdır.
• Tüm üst kısım, tam dikişli, uygun şekilde birleştirilmiş veya lamine edilmiş bitmiş üst kısımdır. Merkez malzemeyi ve astarları, ara astarlar, yapıştırıcılar, membranlar, köpükler veya takviyeler gibi tüm bileşenlerle birlikte içerir, ancak ayak parmakları için dolgular ve sertleştiriciler hariçtir. Tam üst kısım düz, iki boyutlu olabilir veya nihai ayakkabıda kalıplanmış üst kısımdan oluşabilir.

Test numuneleri, üst veya iç çoraplarda kullanılması muhtemel malzemelerden veya yapılmış üst veya bitmiş ayakkabılardan kesilebilir. Astar malzemesi üst malzemeye kalıcı olarak bağlandığında, test parçalarını tamamlanmış üst montajlarından hazırlanır. Altı test numunesi, levha malzemeden veya ayakkabı üst kısmından kesilir. Kumaş ayakkabı üstleri test ediliyorsa, şekilde gösterilen test numunesi boyutları minimum boyutlar olarak kabul edilmeli ve iplik kaymasını önlemek için mümkünse daha büyük bir test numunesi kesilmelidir.

Levha malzemeler için, levha malzemenin tam kullanılabilir genişliği ve uzunluğu boyunca bir dizi konumdan test numuneleri kesilir. Dokuma yapıya sahip bir malzeme için bu, aynı çözgü veya atkı ipliklerini içeren herhangi iki numuneyi önler.

Deri ve ayakkabı üstleri için test numunesi hazırlanırken, malzemenin boyuna yönüne paralel yarık (deri ve çözgü yönü veya deri olmayan malzemeler için makine yönü) olacak şekilde üç test numunesi ve yarık buna dik olacak şekilde üç test numunesi kesilir. Dokuma kumaşlar durumunda, birbirlerine 90 derece açı ile olmasalar bile çözgü yönlerini boyuna yön ve atkı yönünü çapraz yön olarak kullanılır. Ayakkabı üst kısımları için, EN 13400 standardında tanımlanan şekilde, uzunlamasına yön X eksenidir.

Ayakkabı üstleri için, dış malzemeye lamine edilmiş herhangi bir astar veya ara astarı yerinden oynatmamaya dikkat ederek, üst kısmın tüm kalınlığından altı test numunesi kesilir. Test prosedürü boyunca herhangi bir astar malzemesini yerinden oynatmamaya benzer şekilde dikkat edilir. Üçünü yarık, uzunlamasına yöne (X ekseni) paralel olacak şekilde ve üçünü de yarık, buna dik olacak şekilde kesilir. Tüm test numunelerinde uzunlamasına yön işaretlenir. Test numuneleri, testten önce 24 saat boyunca EN 12222 standardında belirtilen standart bir atmosferde şartlandırılır.

Prensip olarak test yapılırken iki bacak üretmek için tek bir yarığa sahip bir test numunesi, yarık makinenin eksenine paralel olacak ve her çeneye bir bacak sıkıştırılacak şekilde bir çekme test makinesine yüklenir. Çeneler, yırtılma test numunesinin bir kenarına yayılana kadar malzemeyi yırtmak için birbirinden ayrılır. Yırtılmayı başlatmak için gereken ilk kuvvet, yırtılmaya devam etmek için gereken ortanca kuvvet, yırtılmaya devam etmek için gereken maksimum kuvvet ve yırtılma türü kaydedilir.

Tüm testler EN 12222 standardında belirtilen şekilde şartlandırılmış bir atmosferde yapılmalıdır. Bu mümkün olmadığında, testler numunelerin şartlandırılmış atmosferden çıkarılmasından itibaren 15 dakika içinde yapılmalıdır.

Çekme test cihazının kuvvet ölçüm sistemi sıfırlanır ve test numunesinin yerleştirilmesini sağlamak için çeneler birbirine yaklaştırılır. Test numunesi, yarık makinenin ekseni ile hizalı ve paralel olacak şekilde çekme test makinesinin çeneleri arasında düz tutulur. Bacaklardan biri alt çeneye sıkıştırılır ve ardından diğer bacağı 180 derece yukarı doğru katlanır ve üst çeneye sıkıştırılır. Her durumda, bacağın ucunun çenenin sıkıştırma kenarıyla paralel olduğundan ve yarığın çekme test cihazının ekseninde konumlandırıldığından emin olmak gerekir.

Çekme test makinesi, çeneler 100 mm/dak artı/eksi 10 mm/dak hızında ayrılacak şekilde çalıştırılır ve oluşan yırtılma türü şu şekilde not edilir:

• Normal kopma: Yaklaşık olarak yarığın yönünde temiz yırtılma.
• Anormal kopmalar:
  • Kaplama ve taban kumaşının ayrı yırtılması
  • Kumaş ipliklerinin yırtılmak yerine dışarı çekilmesi
  • Test numunesinin yan tarafına doğru yırtılma

Yırtık test numunesinin kenarına yayıldığında test durdurulur.

Çekme test makinesi tarafından üretilen kuvvet ve uzama izinden:

• Yırtılmanın başlangıcına karşılık gelen bir tepe varsa, bu kuvvet değeri en yakın 1 N’ye kadar başlangıç tepe kuvveti olarak kaydedilir.
• Yırtılma başladıktan sonra devam etmek için uygulanan maksimum kuvvet maksimum yırtılma kuvveti olarak en yakın 1 N’a yuvarlayarak kaydedilir.
• Yırtılmayı sürdürmek için gereken ortalama kuvvet en yakın 1 N’ye kadar ortanca kuvvet olarak kaydedilir.

Kalan test numuneleri için yukarıdaki prosedür tekrarlanır. Her iki test yönündeki bir test numunesi anormal bir arıza gösteriyorsa ve yeterli malzeme mevcutsa, bir numune daha normal bir arıza gösterene kadar test tekrarlanır ve anormal arızalar için sonuçları göz ardı edilir. Her iki test yönündeki iki veya daha fazla numune anormal bir arıza türü gösteriyorsa, orijinal altı numunenin tümü test edildiğinde test durdurulur ve anormal arıza türleri için sonuçlar kaydedilir.

Yıllardır çok geniş bir yelpazede gerçekleştirdiği test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları ile her sektörden işletmelere destek olmaya çalışan kuruluşumuz, bilim ve teknoloji alanında dünyada yaşanan gelişmeleri yakından takip eden ve sürekli kendini geliştiren güçlü bir çalışan kadrosuna sahiptir. Bu çerçevede işletmelere “EN ISO 17696 Ayakkabı - Üst kısımlar, astarlar ve çorap içleri için test yöntemleri - Yırtılma dayanıklılığı” standardına uygun test hizmetleri de verilmektedir.