ASTM D1693-00 Etilen Plastiklerinin Çevresel Gerilim Çatlaması için Standart Test Yöntemi

Amerikan Test ve Malzeme Kuruluşu (ASTM) tarafından geliştirilen “ASTM D1693-00 Etilen plastiklerinin çevresel gerilim çatlaması için standart test yöntemi” standardında, “ASTM D883-23 Plastiklerle ilgili standart terminoloji” standardında tanımlandığı gibi etilen plastiklerinin, burada belirtilen koşullara tabi tutulduğunda çevresel stres çatlamasına duyarlılığının belirlenmesine yönelik bir test yöntemi açıklanmaktadır. Belirli stres koşulları altında ve sabun, ıslatıcı maddeler, yağlar veya deterjanlar gibi ortamların varlığında etilen plastikleri çatlayarak mekanik bozulma gösterebilir.

Bu standardın amaçları doğrultusunda, şu terimler ve tanımlar geçerlidir:

• Gerilim çatlağı, kısa süreli mekanik dayanımından daha düşük çekme gerilimlerinin neden olduğu plastikteki dış veya iç kopmayı ifade eder. Bu tür çatlakların gelişimi sıklıkla plastiğin maruz kaldığı ortam tarafından hızlandırılır. Çatlamaya neden olan gerilimler içeride veya dışarıda mevcut olabilir veya bu gerilimlerin bir kombinasyonu olabilir. İnce çatlaklardan oluşan bir ağın görünümü çatlama olarak adlandırılır.
• Gerilim çatlağı arızası, bu test yönteminin amaçları doğrultusunda, normal görüşe sahip bir gözlemci tarafından görülebilen herhangi bir çatlak, tüm numunenin arızası olarak yorumlanmalıdır. Kontrollü kusurun uzaması bir arıza olarak yorumlanmamalıdır. Tek bir numunede birden fazla çatlak görünümü tek bir arıza olarak yorumlanmalıdır. Çatlaklar genellikle kontrollü kusurda gelişir ve numunenin dış kenarına yaklaşık olarak ona dik açıyla uzanır. Çatlakların başarısızlığı oluşturması için numunenin tamamına yayılması gerekmez. Çatlaklar bazen polimer yüzeyinin altında gelişir ve yüzeyde çöküntüler olarak kendini gösterir. Bunun ne zaman meydana geldiği not edilmeli ve çöküntü daha sonra bir çatlağa dönüşürse, çukurlaşma zamanı başarısızlık zamanı olarak düşünülmelidir.

Test uygulanırken, her biri bir yüzeyinde kontrollü bir kusur bulunan bükülmüş plastik numuneler, yüzey aktif bir maddenin etkisine maruz bırakılır. Belirli bir sürede çatlayan toplam numune sayısının oranı gözlemlenir.

Bu test yöntemi, belirli bir süre boyunca gerekli sayıda numuneyi test koşullarına tabi tutarak ve başarısız olan sayıyı not ederek rutin inceleme amaçları için kullanılabilir. Test reaktifi ile elde edilen çatlama, polimer tarafından önemli ölçüde emilmeyen çok çeşitli yüzey aktif maddeler, sabunlar ve organik maddelerden beklenebilecek şeyin göstergesidir.

Çevresel stres çatlağı, uygulanan streslerin doğasına ve seviyesine ve numunenin termal geçmişine büyük ölçüde bağlı bir özelliktir. Test yönteminin koşulları altında, kontrollü bir kusurun eklenmesiyle yüksek yerel çok eksenli stresler gelişir. Çevresel stres çatlağı, bu tür koşullar altında en kolay şekilde meydana geldiği bulunmuştur.

“ASTM D1248-12 Tel ve kablo için polietilen plastik ekstrüzyon malzemeleri için standart şartname” standardında tanımlanan farklı polietilen plastik türleri genellikle farklı gerilim ve stres seviyeleri altında test edilir. Tiplerin eşit gerilim seviyelerinde karşılaştırılması açıkça istendiğinde, tüm tipler için numuneler standart içinde verilen tablodaki Koşul B altında test edilmelidir.

Bu test yönteminden elde edilen bilgiler doğrudan mühendislik problemlerine uygulanmak üzere tasarlanmamıştır. Bu test yöntemi ile çeşitli etilen plastiklerini farklı ve ayrı gruplara ayırırken ve sıralarken dikkatli olunmalıdır.

Termal geçmiş önemli bir değişken olarak kabul edildiğinden, laboratuvarda kalıplanmış numuneler kullanan bu test yöntemiyle elde edilen test sonuçlarının, diğer yollarla elde edilen numunelerden elde edilen test sonuçları ile uyuşması beklenemez. Ancak, belirli bir etilen plastiğin gerçek performans potansiyeli, ticari olarak hazırlanmış ürünlerden elde edilen numunelerle en iyi şekilde belirlenebilir.

Bu testlerde kullanılan başlıca ekipman şunları içerir: kesme kalıbı, fikstür, numune tutucular, test tüpleri, mantarlar, alüminyum folyo, sabit sıcaklık banyosu, test tüpü rafı, bükme kelepçesi ve transfer aracı. Test reaktifi, polimer tarafından önemli ölçüde emilmeyen bir yüzey aktif madde, sabun veya herhangi bir sıvı organik madde olabilir.

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “ASTM D1693-00 Etilen plastiklerinin çevresel gerilim çatlaması için standart test yöntemi” standardında tanımlanan test hizmetleri de vermektedir.