EN IEC 60598-2-13 Aydınlatma Armatürleri - Bölüm 2-13: Özel Gereksinimler - Zemin Gömme Aydınlatma Armatürleri

Temeli bir Avrupa standardı olan ve Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) tarafından yayınlanan “EN IEC 60598-2-13 Aydınlatma armatürleri - Bölüm 2-13: Özel gereksinimler - Zemin gömme aydınlatma armatürleri” standardında, 1000 Volt’a kadar besleme voltajlarında çalışmak üzere elektrik ışık kaynakları içeren zemin gömme armatürler için gereklilikler açıklanmaktadır. Örneğin bahçelerde, avlularda, otoparklarda, taşıt yollarında, bisiklet yollarında, yaya alanlarında, kaldırımlarda, yüzme havuzlarında, ekstra düşük voltajlı güvenlik bölgeleri dışındaki alanlarda, kreşlerde ve benzeri uygulamalarda iç veya dış mekan kullanım amaçlı armatürler bu standardın kapsamına girmektedir. Ancak “IEC 61827 Havaalanlarının aydınlatılması ve işaretlenmesi için elektrik tesisatları - Havaalanlarında ve helikopter pistlerinde kullanılan gömme ve yükseltilmiş armatürlerin özellikleri” standardı kapsamındaki zemin gömme armatürleri bu standardın kapsamı dışındadır.

Genel test gereksinimleri açısından bu armatürler “EN IEC 60598-1 Aydınlatma armatürleri - Bölüm 1: Genel gereksinimler ve testler” standardına tabidir. Bu standart, 1000 Volt’a kadar besleme voltajlarında çalışmak üzere elektrik ışık kaynaklarını içeren armatürler için genel gereklilikleri içermektedir. Bu standardın gereklilikleri ve ilgili testler şunları kapsar: sınıflandırma, işaretleme, mekanik yapı, elektriksel yapı ve foto biyolojik güvenlik. Bu standardın son güncellemesinde, pazara giren yeni LED armatürler için yapım yöntemlerini destekleme gereklilikleri, genişletilmiş foto biyolojik gereklilikler ve farklı elektrik devresi tipleri arasındaki yalıtım için daha kesin gereklilikler ilave edilmiş ve diğer genel iyileştirmeler yapılmıştır.

Bu standardın amaçları doğrultusunda, EN IEC 60598-1 standardında verilen tanımların yanı sıra şu tanımlar da geçerlidir:

• Yer altı gömme armatür, yer altına monte edilmeye uygun, besleme bağlantıları ve elektrik bileşenleri yer seviyesinin altında bulunan armatürleri ifade eder.
• Anma maksimum yüzey sıcaklığı, normal çalışma koşulları altında erişilebilir dış yüzeydeki en yüksek sıcaklığı ifade eder.

Aydınlatma armatürleri, EN IEC 60598-1 standardına uygun olarak sınıflandırılır.

Yer altı gömme armatürlerinin yapısı konusunda EN IEC 60598-1 standardının esasları ile birlikte şu gereklilikler uygulanır:

• Statik yüke karşı direnç: Aydınlatma armatürleri, üretici firmanın talimatlarına göre minimum statik yüke dayanmalıdır. Uygunluk test edilirken numune, üretici firmanın talimatlarına uygun olarak normal kullanımda olduğu gibi monte edilir ve kontrol edilir. Artı/eksi yüzde 3 toleransla korunan test yükü, armatürün üst tarafına, armatüre temas eden bir kauçuk levha ile donatılmış silindirik bir çelik delgeç ile uygulanır. Delgeç 50 mm çapında veya 50 mm’den küçükse armatür çapı standart içinde verilen şekle uygun olmalıdır. Çelik delgeç kalınlığı 50 mm’dir. Kauçuk sertliği (durometre tipi A ile ölçülen sertlik değeri 65 artı/eksi 5, kalınlığı 10 mm olmalıdır. Test sırasında dikey eksenin dik ve yarı saydam kapağın geometrik merkeziyle çakışacak şekilde ayarlanması gerekir. Daha sonra yük kauçuk zımba tarafından 5.000 N/dakikadan büyük olmayan bir hızda düzgün bir şekilde uygulanır. Maksimum yük 1 dakika boyunca uygulanır. Testten sonra numune EN IEC 60598-1 standardı uygunluk gerekliliklerine uymalıdır (mekanik darbe testinden sonra uygulandığı gibi).
• Tork ve kesme yüklerine karşı direnç: Motorlu taşıtların dolaşabileceği alanlarda, yollarda, park alanlarında ve benzer alanlarda kullanılmak üzere tasarlanmış armatürler, dönen, fren yapan veya hızlanan bir lastiğin uyguladığı kuvvetlere dayanmalıdır.

Tork testinde, dönme kuvvetine maruz kalan armatür parçaları yeterli mekanik mukavemete sahip olmalıdır. Bu parçalar arasındaki bağlantılar bir dakika boyunca 50 N tork kuvvetine tabi tutulmalıdır. Her bir bağlantı ayrı ayrı test edilmelidir. Testten sonra, numune EN IEC 60598-1 standardı uygunluk gerekliliklerine uymalıdır (mekanik darbe testinden sonra uygulandığı gibi). Test hem bileşenlerin sabitlenmesini hem de armatürün zemine sabitlenmesini kontrol etmeyi amaçlamaktadır.

Kesme yükü testinde, tork testinde olduğu gibi aynı test düzenlemesiyle, aynı parçalara en az 5 saniye, en fazla 10 saniye boyunca kademeli olarak 5 kN'lik bir çekme kuvveti uygulanır ve varsa armatürün montajı için tasarlanmış olan taşıyıcı yol merkez hattı yönünde çubuğun ucuna doğru 20 kez uzunlamasına serbest bırakılır. Testten sonra numune EN IEC 60598-1 standardı uygunluk gerekliliklerine uymalıdır (mekanik darbe testinden sonra uygulandığı gibi).

• Isıl şoka dayanıklılık: Cam kapaklar ısıl şok etkisine dayanıklı olmalıdır. Teste başlarken aydınlatma armatürü ve cam kapak, bu standartta verilen ısıl dayanıklılık testine göre önceden şartlandırılır. Aydınlatma armatürü, mümkün olduğunca kapak camı yatay ve yukarı bakacak şekilde konumlandırılır. Armatür, ısıl test sırasında ölçülen maksimum cam kapak sıcaklığına ulaşılana kadar çalıştırılır. Daha sonra armatür kapatılır ve elektrik beslemesinden ayrılır. Elektrik bağlantısının kesilmesinden hemen sonra, yaklaşık 1 m yükseklikten cam kapağın üzerine 1 litre buzlu su (maksimum 5 derece) dökülmelidir. Suyun dökülmesi için geçen süre 5 saniyeyi geçmemelidir. Bu test camın şiddetli bir şekilde parçalanmasına neden olabilir. Bu testi gerçekleştiren kişileri ve çevreyi korumak için uygun güvenlik önlemleri alınması gerekir. Uygunluk görsel inceleme ile kontrol edilir ve cam kırılmamalıdır.

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “EN IEC 60598-2-13 Aydınlatma armatürleri - Bölüm 2-13: Özel gereksinimler - Zemin gömme aydınlatma armatürleri” standardında tanımlanan test hizmetleri de vermektedir.