EN 61138 Taşınabilir Topraklama ve Kısa Devre Ekipmanı İçin Kablolar

İngiliz Standartlar Enstitüsü (BIS) tarafından geliştirilen ve bir Avrupa standardı olan “EN 61138 Taşınabilir topraklama ve kısa devre ekipmanı için kablolar” standardı, taşınabilir topraklama ve kısa devre ekipmanı için etilen propilen kauçuk (EPR), polivinil klorür (PVC) veya silikon kauçuk (SiR) bazlı yalıtıma sahip esnek kablolar için geliştirilmiştir. Bu kablo türü için nominal gerilim verilmemiştir, çünkü bu tür kablolar sadece topraklama ve kısa devre ekipmanı için tasarlanmıştır.

Belirli kablo türleri ve kod tanımları bu standardın altıncı maddesinde açıklanmaktadır. Bu standartta belirtilen test yöntemleri şu standartlarda yer almaktadır:

• IEC 60227-2 Nominal gerilimleri 450/750 V’a kadar ve dahil olan polivinil klorür yalıtımlı kablolar - Bölüm 2: Test yöntemleri
• IEC 60245-2 Kauçuk yalıtımlı kablolar - 450/750 V’a kadar ve dahil olmak üzere nominal voltajlar - Bölüm 2: Test yöntemleri
• IEC 60811 Elektrik ve optik fiber kablolar - Metalik olmayan malzemeler için test yöntemleri
• IEC 62230 Elektrik kabloları - Kıvılcım testi yöntemi

EN 61138 standardının son güncellemesinde önemli teknik değişiklikler yapılmıştır. Örneğin kapsamı, yalıtım malzemesi olarak silikon kauçuğu da kapsayacak şekilde genişletilmiş, ayrıca çarpışma testi için yeni bir normatif ek ilave edilmiştir.

Bu standart esas olarak şunlar için yararlı görülmektedir:

• Elektrikli cihaz üreticileri
• Güç dağıtım ünitesi
• Telekomünikasyon sektörü

Taşınabilir topraklama ve kısa devre ekipmanlarının kablolu olarak kullanılması sürecinde standardizasyon, bu tür ekipmanların daha güvenli çalışmasını ve kaliteli olmasını sağlar.

Bu standart, kablo tasarımcılarına ve montajcılarına kabloların optimum kullanım için nasıl ele alınması gerektiği konusunda kılavuzluk yapar. Kablolar bu standartta verilen gerekliliklere göre ele alındığında, sorunsuz iş akışı ve yüksek güvenlik sağlar ve maddi kayıplar minimumda kalır.

Bu standardın amaçları doğrultusunda şu tanımlar geçerlidir:

• Tip testleri, bu standart kapsamındaki bir kablo tipinin genel ticari bazda tedarik edilmesinden önce, amaçlanan uygulamayı karşılamak için tatmin edici performans özelliklerini göstermek amacıyla yapılması gereken testleri ifade eder. Bu testler yapıldıktan sonra, performans özelliklerini değiştirebilecek kablo malzemelerinde, tasarımında veya üretim süreci türünde değişiklikler yapılmadığı sürece tekrarlanmaları gerekmeyecek niteliktedir.
• Örnek testleri, tamamlanmış kablo numuneleri veya tamamlanmış bir kablodan alınan bileşenler üzerinde yapılan ve bitmiş ürünün tasarım özelliklerini karşıladığını doğrulamaya yeterli testleri ifade eder.
• Rutin testler, bütünlüklerini göstermek için tüm üretim kablo uzunluklarında yapılan testleri ifade eder.

Kabloların yapımına ilişkin genel gereklilikler bu standartta şu şekilde açıklanmaktadır:

• İletkenler, IEC 60228 standardına uygun olarak tavlanmış bakır, alüminyum veya alüminyum alaşımından oluşmalıdır. Bakır iletkenlerin telleri düz veya kalaylı olabilir. Kalaylı teller etkili bir kalay tabakasıyla kaplanmalıdır. İletken tellerinin maksimum çapı standart içindeki tablolarda belirtilmiştir. Bu gerekliliklere uygunluk görsel inceleme ve ölçümle kontrol edilmelidir. Bakır iletkenlerin 20 derecedeki doğru akım direnci IEC 60228 standardı Sınıf 6’da belirtilmiştir. Alüminyum iletkenlerin 20 derecedeki doğru akım direnci ayrı bir tabloda belirtilmiştir. Test, IEC 60228 standart ekine uygun olarak yapılmalıdır (Ek A). Test sırasında sıcaklığın önemli ölçüde artmasını önlemek için akım yoğunluğu 1 A/mm²'yi geçmemelidir.
• İletken ve yalıtım arasına uygun malzemeden yapılmış bir ayırma bandı yerleştirilebilir.
• Yalıtım madde 6’da her kablo türü için belirtilen şu tiplerden biri olmalıdır:
  • Çapraz bağlı etilen propilen kauçuk (EPR) veya benzeri (EPM veya EPDM) bazlı elastomerik yalıtım bileşiği
  • Polivinilklorür (PVC) bazlı genel amaçlı termoplastik yalıtım bileşiği
  • Polivinilklorür (PVC) bazlı soğuğa dayanıklı termoplastik yalıtım bileşiği
  • Çapraz bağlı silikon kauçuk yalıtım bileşiği (SiR)

Bu bileşiklerin gereksinimleri standart içinde açıklanmıştır. Ayrıca bu bileşiklerle yalıtılmış kablolar için sıcaklık sınırları standart içinde yer almaktadır. Yalıtım için tercih edilen bir renk yoktur. Yalıtımın rengi, renkli bileşikler veya diğer uygun yöntemlerin kullanımıyla elde edilir. Yalıtım, renkli olsun veya olmasın, şeffaf olabilir. Yalıtım, iletkene veya ayırıcıya sıkıca uygulanmalıdır. Yalıtımın kendisine, iletkene veya varsa kalay kaplamasına zarar vermeden yalıtımı çıkarmak mümkün olmalıdır. Uygunluk, muayene ve elle test ile kontrol edilmelidir. Yalıtımın kalınlığının ortalama değeri, tablolarda belirtilen değerden az olmamalıdır. Ancak, farkın belirtilen değerin 0,1 mm artı/eksi yüzde 15’ini geçmemesi koşuluyla, herhangi bir yerdeki kalınlık belirtilen değerden az olabilir. Uygunluk, IEC 60227-2 veya IEC 60245-2 standartlarında verilen test yöntemleri ile kontrol edilmelidir. Yalıtım, normal kullanımda maruz kalabileceği sıcaklık sınırları içinde yeterli mekanik mukavemete ve elastikiyete sahip olmalıdır. Uygunluk, her yalıtım türü için belirtilen testlerin gerçekleştirilmesiyle kontrol edilmelidir.

Bu standart kapsamında tamamlanmış kablolar üzerinde testler gerçekleştirilen test yöntemleri şunlardır:

• Elektriksel özellikler
  • Gerilim testi
  • Kıvılcım testi
• Genel çap
• Esneklik testi
  • Bakır iletkenli kablolar için test
  • Alüminyum iletkenli kablolar için test

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “EN 61138 Taşınabilir topraklama ve kısa devre ekipmanı için kablolar” standardında tanımlanan test hizmetleri de vermektedir.