ASTM D4964-96(2020) Elastik Kumaşların Gerilimi ve Uzaması İçin Standart Test Yöntemi (Sabit Uzama Oranı Tipi Çekme Test Makinesi)

Amerikan Test ve Malzeme Kuruluşu (ASTM) tarafından yayınlanan “ASTM D4964-96(2020) Elastik kumaşların gerilimi ve uzaması için standart test yöntemi (sabit uzama oranı tipi çekme test makinesi)” standardında, doğal veya yapay elastomerlerden yapılmış geniş veya dar elastik kumaşların, tek başlarına veya diğer tekstil iplikleriyle birlikte, sabit-uzama-oranı tipi çekme test makinesi ile test edildiğinde, gerginlik ve uzama ölçümüne yönelik bir test yöntemi açıklanmaktadır.

Sabit-yük-oranı tipi çekme test makinesi kullanılarak benzer testlerin belirlenmesi için, “ASTM D1775-94 Geniş elastik kumaşların gerilimi ve uzaması için standart test yöntemi (sabit yük oranı tipi çekme test makinesi)” standardı geçerlidir. Bu test yönteminin kullanımı, test sonuçlarının belirleneceği ilmek gerginlikleri ve uzamalarının seçilmesini veya bunlar üzerinde karşılıklı anlaşmayı gerektirir. Yıkama prosedürleri, kullanılacak sıcaklık ve yıkama çevrimi ve kurutma çevrimi sayısı konusunda karşılıklı anlaşmayı gerektirir.

Bu standardın amaçları doğrultusunda, “ASTM D4850-23 Kumaşlar ve kumaş test yöntemleriyle ilgili standart terminoloji” standardı ile “ASTM D123-19 Tekstille ilgili standart terminoloji” standardında verilen terimler ve tanımlar geçerlidir.

Test yöntemi uygulanırken:

• Belirtilen uzamalarda döngü gerilimi: Koşullandırılmış bir döngü numunesi bir sabit-oranlı-uzatma-çekme-testi tipi bir test makinesine monte edilir. Numune daha sonra belirtilen bir oranda belirtilen bir döngü gerilimine kadar uzatılır ve belirtilen bir oranda sıfır gerilime geri döndürülür. Döngü, toplam üç döngü elde etmek için iki kez daha tekrarlanır. Test sırasında, uzatma-geri kazanım eğrileri tüm veya sadece üçüncü döngü için otomatik bir kayıt cihazı tarafından çizilebilir.
• Belirtilen döngü geriliminde uzama: Koşullandırılmış bir döngü numunesi bir sabit-oranlı-uzatma-çekme-testi tipi bir test makinesine monte edilir. Numune daha sonra belirtilen bir oranda belirli bir döngü gerilimine kadar uzatılır ve belirtilen bir oranda sıfır gerginliğe geri döndürülür. Döngü, toplam üç döngü elde etmek için iki kez daha tekrarlanır. Test sırasında, gerilim-geri kazanım eğrileri, tüm veya sadece üçüncü döngü için otomatik bir kayıt cihazı tarafından çizilebilir. Belirtilen bir döngü gerilimindeki uzama, üçüncü döngünün grafiğinden hesaplanır veya cihazdan elde edilir.

Elastik kumaşların ilmek gerginliğini ve uzamasını test etmek için kullanılan bu test yöntemi, ticari elastik kumaş sevkiyatlarının kabul testleri için tatmin edici olarak kabul edilir çünkü test yöntemi kabul testleri için ticarette kullanılır.

Ticari sevkiyatların kabul testleri için bu test yönteminin kullanılması durumunda bildirilen test sonuçlarındaki farklılıklardan kaynaklanan bir anlaşmazlık olması durumunda, taraflar laboratuvarları arasında istatistiksel bir önyargı olup olmadığını belirlemek için karşılaştırmalı testler yapmalıdır. Önyargının araştırılması için yetkin istatistiksel yardım önerilir. En azından, iki taraf mümkün olduğunca homojen olan ve söz konusu tipteki çok sayıda malzemeden oluşan bir grup test örneği almalıdır. Daha sonra test örnekleri test için her laboratuvara eşit sayıda rastgele atanmalıdır. İki laboratuvardan elde edilen ortalama sonuçlar, eşleştirilmemiş veriler için student t-testi ve test başlamadan önce iki tarafça seçilen kabul edilebilir bir olasılık düzeyi kullanılarak karşılaştırılmalıdır. Eğer bir önyargı bulunursa ya nedeni bulunmalı ve düzeltilmeli ya da alıcı ve tedarikçi, bilinen önyargıyı dikkate alarak gelecekteki test sonuçlarını yorumlamayı kabul etmelidir.

Bu test yöntemi, sabit-oranlı-uzatma-çekme-testi tipi bir test makinesinin kullanımını belirtir. Test makinelerindeki farklılıklar nedeniyle bu yöntem kullanılarak elde edilen ilmek gerginlik test verileri, ASTM D1775 standardı test yöntemi kullanılarak elde edilen gerginlik test verileri ile karşılaştırılabilir değildir.

Elastik bir kumaşın ilmek gerginliği ve uzama ilişkisi, kumaşın temel giysiler, sutyenler ve mayolar gibi çeşitli nihai kullanımlar için uygunluğunu değerlendirmek için önemli bir kriterdir.

Döngü gerginlik-geri kazanım eğrilerinden gelen veriler sadece gerginlik test makinesi, uzama hızı, maksimum yükleme (veya uzama) ve numune özellikleri karşılaştırılabilir. Farklı makine kurulumları aynı kumaşta farklı sonuçlara neden olacağından, makine kurulumları her zaman bir test yapmadan önce belirtilmeli ve test sonuçlarıyla birlikte raporlanmalıdır.

Belirtilen uzamalarda ilmek gerginliğini ölçme testi, kumaşın kopması için gereken uzamadan daha az olan belirtilen bir uzamaya tabi tutulduğunda elastik bir kumaşın gerginliğini belirlemek için kullanılır. Test, sadece uzama (çıkış) döngüsünde ölçüm noktaları belirler.

Belirtilen gerginliklerde uzamayı ölçme testi, kumaşın yırtılması için gereken gerginlikten daha az olan belirtilen bir ilmek gerginliğine tabi tutulduğunda elastik bir kumaşın uzamasını belirlemek için kullanılır. Test, sadece yükleme (çıkış) döngüsünde ölçüm noktaları belirler.

Bu testlerde kullanılan sabit-oranlı-uzatma-çekme-testi tipi test makinesi (CRE-Tipi,4) otomatik kayıt cihazı ve döngü kontrolleri ile donatılmıştır. Bu makine, test sırasında ilmek numunesini tutmak için bant kelepçelere sahiptir. Örslerin çapı 13,0 mm artı/eksi 0,25 mm (veya 6,5 mm artı7eksi 0,25 mm’dir. Örsün uzunluğu 76 mm’den az değildir.

Yıllardır çok geniş bir yelpazede gerçekleştirdiği test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları ile her sektörden işletmelere destek olmaya çalışan kuruluşumuz, bilim ve teknoloji alanında dünyada yaşanan gelişmeleri yakından takip eden ve sürekli kendini geliştiren güçlü bir çalışan kadrosuna sahiptir. Bu çerçevede işletmelere “ASTM D4964-96(2020) Elastik kumaşların gerilimi ve uzaması için standart test yöntemi (sabit uzama oranı tipi çekme test makinesi)” standardına uygun test hizmetleri de verilmektedir.