EN ISO 105-B02 Tekstiller - Renk Haslığı Testleri - Bölüm B02: Yapay Işığa Karşı Renk Haslığı: Ksenon Ark Solma Lambası Testi

Temeli bir Avrupa standardı olan ve sonrasında Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanan “EN ISO 105-B02 Tekstiller - Renk haslığı testleri - Bölüm B02: Yapay ışığa karşı renk haslığı: Ksenon ark solma lambası testi” standardında, doğal gün ışığını temsil eden yapay bir ışık kaynağının (D65) her türlü ve her formdaki tekstilin rengi üzerindeki etkisini belirlemek için tasarlanmış bir yöntem açıklanmaktadır. Bu yöntem ayrıca beyaz (ağartılmış veya optik olarak parlatılmış) tekstiller için de geçerlidir. Bu yöntem, iki farklı mavi yün referans setinin kullanılmasına izin verir. İki farklı referans setinden elde edilen sonuçlar aynı olmayabilir.

Prensip olarak test edilecek tekstil numunesi, bir dizi referans materyaliyle birlikte kontrollü koşullar altında yapay ışığa maruz bırakılır. Renk haslığı, test numunesindeki renk değişimi, kullanılan referans materyallerindeki renk değişimi ile karşılaştırılarak değerlendirilir. Işığa karşı renk haslığı hakkında genel bilgiler standart ekinde yer almaktadır (Ek D).

Bu standardın amaçları doğrultusunda, şu terimler ve tanımlar geçerlidir:

• Test numunesi, test edilecek tekstilin bölümleri ve test edilecek öğenin temsili bölümlerini ifade eder. Bu, maruz bırakılmış ve orijinal (test edilmemiş) durum arasındaki karşılaştırma için kullanılır.
• Referans numunesi, test numunesiyle aynı anda maruz bırakılacak bir referans malzemesinin bölümüdür. Test sonuçlarını belirlemek için birden fazla referans numunesi gerekebilir.
• Mavi yün referans malzemesi, ışığa bilinen bir tepkisi olan bir dizi mavi boyalı yün tekstil malzemesinden biridir.
• Test odası, sıcaklık, ışık ve nem gereksinimlerini karşılayabilen ve koruyabilen cihaz içindeki alandır.
• Oda bağıl nemi, test odasındaki gerçek su buharı basıncının aynı sıcaklıktaki suyun doymuş su buharı basıncına oranıdır ve yüzde olarak ifade edilir.
• Etkili nem, hava ve yüzey sıcaklıklarının kombinasyonudur ve maruz kalma sırasında test numunesinin yüzeyindeki nem içeriğini yöneten hava bağıl nemi ifade eder.
• Nem testi kontrol kumaşı, nem ve ışığa duyarlılığı bilinen kırmızı azoik boyalı pamuklu kumaştır. Bu kırmızı azoik boyalı kumaş, etkili nem gereksinimlerinin karşılandığından emin olmak için referans malzemesi olarak kullanılır.
• Fotokromizm, bir alt tabakanın ışığa kısa süreli maruziyetten sonra rengindeki değişimi ifade eder. Karanlıkta saklandıktan sonra orijinal tonuna önemli ölçüde geri döner.
• Flip-flop modu, örnek tutucuların merkezi ışık kaynağı etrafında döndüğü ve dönüşümlü dönüşlerde örnek tutucuların dikey eksenleri etrafında otomatik olarak 180 derece döndürüldüğü, böylece test numunelerinin sadece her dönüşümlü dönüşte ışık kaynağına doğru baktığı çalışma modunu ifade eder.

Testlerde iki mavi yün referans setinden herhangi biri kullanılabilir. Bu standartta belirtilen renk haslığı derecelendirmeleri, mavi yün referansları 1 ila 8 (Avrupa’da tercih edilir) veya mavi yün referansları L2 ila L9 (Amerika’da tercih edilir) ile karşılaştırılarak elde edilir. İki referans setinden elde edilen sonuçlar birbirinin yerine kullanılamaz. İki mavi yün referans malzemesi seti arasındaki ilişkiye ilişkin bilgiler ISO 105-B01 standardında yer almaktadır.

Avrupa’da geliştirilen ve üretilen mavi yün referansları 1 ila 8 arasındaki sayısal gösterimle tanımlanır. Bu referanslar, standart içinde verilen tabloda listelenen boyalarla boyanmış mavi yün malzemelerdir. Değerler, 1 (çok düşük ışık haslığı) ile 8 (çok yüksek ışık haslığı) arasında değişir, böylece daha yüksek numaralı her referans bir öncekinden yaklaşık iki kat daha hızlıdır. Bu testte kullanılan mavi yün referansları 1 ila 8, ISO 105-B08 standardında belirtilen kalite gereksinimlerini karşılamalıdır.

Amerika’da geliştirilen ve üretilen mavi yün referansları, L harfi ve ardından 2 ila 9 arasındaki sayısal gösterimlerle tanımlanır. Bu sekiz referans, CI Mordant mavisi 1 ile boyanmış yün ve CI çözündürülmüş vat mavisi 8 ile boyanmış yünün değişen oranlarda karıştırılması ile hazırlanır, böylece daha yüksek numaralı her referans, bir önceki referanstan yaklaşık iki kat daha hızlıdır. Standart ekinde yer alan veriler, sabit miktarda radyant enerjiye maruz kalma durumunda her bir mavi yün referansının ilişkisini göstermek için sunulmuştur (Ek C).

Nem testi kontrolünde etkili nem, sadece belirli bir nem testi kontrol kumaşının ışığa karşı renk haslığının belirlenmesiyle ölçülebilir.

Test numunesinin boyutu, test edilecek numune sayısına ve cihazla birlikte verilen numune tutucuların şekline ve boyutlarına bağlıdır. Numune, bir bez şeridi, bir numune montaj kartına yakın bir şekilde sarılmış iplik veya paralel olarak yatırılıp bir karta tutturulmuş iplik veya düzgün bir yüzey elde etmek için taranmış ve sıkıştırılmış ve bir karta tutturulmuş bir elyaf matı olabilir. Her bir açıkta kalan ve açıkta kalmayan alan en az 10 mm x 8 mm olmalıdır. Elleçlemeyi kolaylaştırmak için, test edilecek test numuneleri ve referansların benzer şeritleri, bir veya daha fazla karta monte edilebilir.

Kapaklar, maruz kalan ve maruz kalmayan alanlar arasında keskin bir sınır çizgisi oluşturmak için numunelerin ve referansların maruz kalmayan alanlarının yüzeyiyle yakın temas sağlamalı, ancak numuneyi gereksiz yere sıkıştırmamalıdır.

Test edilecek numuneler ve mavi yün referansları, daha dar bir referansa kıyasla daha geniş bir desende maruz kalan ve maruz kalmayan parçalar arasındaki görsel kontrastın aşırı değerlendirilmesinden kaynaklanan değerlendirme hatalarından kaçınmak için eşit boyut ve şekilde olmalıdır.

Fark edilir kalınlıktaki numuneleri test ederken, referanslar, test numunelerinin üst yüzeyiyle ışık kaynağından aynı mesafede olacak şekilde düzenlenmelidir. Maruz kalmayan kısımlar için kapaklar yüzey sıkıştırmasından kaçınmalıdır. Küçük alanların değerlendirilmesini zorlaştırabilecek konum veya doku değiştirebilen liflere sahip, fark edilir kalınlıktaki tekstiller, en az 50 mm x 40 mm ve tercihen daha büyük bir maruz alanla test edilmelidir.

Farklı ortamları simüle etmek için farklı koşullar altında, “Maruz kalma koşulları” başlıklı tabloda gösterildiği şekilde test yapılabilir. Koşulların türü taraflar arasında kararlaştırılmalıdır. Seçilen koşullar raporlanmalıdır.

Yıllardır çok geniş bir yelpazede gerçekleştirdiği test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları ile her sektörden işletmelere destek olmaya çalışan kuruluşumuz, bilim ve teknoloji alanında dünyada yaşanan gelişmeleri yakından takip eden ve sürekli kendini geliştiren güçlü bir çalışan kadrosuna sahiptir. Bu çerçevede işletmelere “EN ISO 105-B02 Tekstiller - Renk haslığı testleri - Bölüm B02: Yapay ışığa karşı renk haslığı: Ksenon ark solma lambası testi” standardına uygun test hizmetleri de verilmektedir.