EN ISO 105-E04 Tekstiller - Renk Haslığı Testleri - Bölüm E04: Terlemeye Karşı Renk Haslığı

Temeli bir Avrupa standardı olan ve sonrasında Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanan “EN ISO 105-E04 Tekstiller - Renk haslığı testleri - Bölüm E04: Terlemeye karşı renk haslığı” standardında, her türlü formdaki tekstillerin renginin insan terinin etkisine karşı dayanıklılığını belirleme yöntemi açıklanmaktadır.

Prensip olarak, bitişik kumaşlarla temas halindeki tekstil numuneleri, histidin içeren iki farklı solüsyonda işlenir, boşaltılır ve bir test cihazında belirtilen basınç altında iki plaka arasına yerleştirilir. Numuneler ve bitişik kumaşlar ayrı ayrı kurutulur. Her numunenin rengindeki değişim ve bitişik kumaşların lekelenmesi, gri tonlamalarla veya enstrümantal olarak karşılaştırılarak değerlendirilir.

Bu testlerde kullanılan test cihazı, her biri, yaklaşık 5 kg kütleli ve 60 mm x 115 mm tabanlı bir ağırlık parçasının sıkıca yerleştirildiği paslanmaz çelik bir çerçeveden oluşan, 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm ölçülerindeki test numunelerine 12,5 artı/eksi 0,9 kPa basınç uygulanabilen, yaklaşık 60 mm x 115 mm x 1,5 mm ölçülerindeki cam veya akrilik reçine plakalar arasına yerleştirilen bir cihazdır. Test cihazı, test sırasında ağırlık parçası çıkarılsa bile basıncın değişmeden kalacak şekilde tasarlanmalıdır. Kompozit numunenin boyutları 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm boyutundan farklıysa, kullanılan ağırlık parçası, numuneye 12,5 artı/eksi 0,9 kPa nominal basınç uygulanacak şekilde olmalıdır. Eşdeğer sonuçlar elde edilmesi koşuluyla başka cihazlar da kullanılabilir.

Testlerde kullanılan fırın, 37 derece artı/eksi 2 derecede tutulur.

Testlerde kullanılan, ISO 3696 standardına uygun 3. sınıf su kullanılarak taze hazırlanmış alkali çözelti, litre başına şunları içerir: 0,5 g l-histidin monohidroklorür monohidrat ve 5 g sodyum klorür. Ya da 5 g disodyum hidrojen ortofosfat dodekahidrat veya 2,5 g disodyum hidrojen ortofosfat dihidrat içerir. Çözelti, 0,1 mol/l sodyum hidroksit çözeltisi ile pH 8 artı/eksi 0,2 değerine getirilir.

Eğer test edilecek tekstil, kumaş ise,

• 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 artı/eksi 2 mm ölçülerindeki bir numune, çok elyaflı bitişik kumaşın bir parçasına, yine 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm ölçülerinde olacak şekilde, çok elyaflı kumaş numunenin yüzüne gelecek şekilde, daha kısa kenarlardan biri boyunca dikerek tutturulur, veya
• 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm ölçülerindeki bir numune, iki tek elyaflı bitişik kumaş arasına, yine 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm ölçülerinde olacak şekilde, daha kısa kenarlardan biri boyunca dikerek tutturulur.

İplik veya gevşek elyaf test edilecekse, bitişik kumaşların toplam kütlesinin yaklaşık yarısına eşit bir iplik veya gevşek elyaf kütlesi alınır ve,

• Ya bunu çok elyaflı kumaşın 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm’lik bir parçası ile boyanamayan kumaşın 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm’lik bir parçası arasına yerleştirilir ve bunlar dört kenarı boyunca dikilir.
• Ya da bunu belirtilen iki tek elyaflı kumaşın her birinin 40 mm artı/eksi 2 mm x 100 mm artı/eksi 2 mm’lik bir parçası arasına yerleştirilir ve dört kenarı boyunca dikilir.

Test uygulanırken kompozit numune düz tabanlı bir tabağa düzgün bir şekilde yerleştirilir ve alkali çözelti ile örtülür. Kompozit numune yaklaşık 50:1’lik bir çözelti oranında pH 8 artı/eksi 0,2 değerinde bu çözeltide iyice ıslatılır ve çözelti içinde oda sıcaklığında 30 dakika bekletilir. Çözeltinin iyi ve düzgün bir şekilde nüfuz etmesini sağlamak için zaman zaman bastırılır ve hareket ettirilir. Çözelti dökülür ve fazla çözelti iki cam çubuk arasında numuneden silinir. Kompozit numune iki cam veya akrilik reçine plaka arasına 12,5 artı/eksi 0,9 kPa nominal basınç altında yerleştirilir ve test sıcaklığına önceden ısıtılmış bir test cihazına yerleştirilir. Aynı prosedürle, bir kompozit numune pH 5,5 artı/eksi 0,2 değerinde asit çözeltisinde ıslatılır ve ardından önceden ısıtılmış ayrı bir test cihazında test edilir. Bir test cihazında, her biri bir plaka ile bir sonrakinden ayrılmış en fazla 10 test numunesi aynı anda test edilebilir. 10’dan az numune hazırlanırsa, doğru nominal basıncı korumak için 11 plakanın tümü kullanılmalıdır.

Kompozit numuneyi içeren test cihazı 4 saat boyunca 37 derece artı/eksi 2 derecede fırına yerleştirilir ve mevcut cihaz tipine bağlı olarak test numunelerinin yatay konumda veya dikey konumda olması sağlanır.

Her kompozit numune açılır (gerekirse daha kısa kenarlardan biri hariç dikişleri kırarak) ve 60 dereceyi aşmayan bir sıcaklıkta havada asarak kurutulur, iki veya üç parça sadece dikiş hattında temas halinde olmalıdır.

Her numunenin rengindeki değişim ve bitişik kumaşların lekelenmesi gri tonlamalarla veya enstrümantal olarak karşılaştırarak değerlendirilir. Bakır içeren doğrudan boyalarla boyanmış veya bakır tuzlarıyla işlemden geçirilmiş birçok selüloz elyafında, öngörülen testler ve doğal terleme, boyalardan bakırın uzaklaştırılmasına neden olur. Bu, ışığa, terlemeye veya yıkamaya karşı renk haslığında önemli bir değişikliğe neden olabilir ve bu nedenle bu olasılığın dikkate alınması gerekir.

Yıllardır çok geniş bir yelpazede gerçekleştirdiği test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları ile her sektörden işletmelere destek olmaya çalışan kuruluşumuz, bilim ve teknoloji alanında dünyada yaşanan gelişmeleri yakından takip eden ve sürekli kendini geliştiren güçlü bir çalışan kadrosuna sahiptir. Bu çerçevede işletmelere “EN ISO 105-E04 Tekstiller - Renk haslığı testleri - Bölüm E04: Terlemeye karşı renk haslığı” standardına uygun test hizmetleri de verilmektedir.