ISO 13938 Tekstiller - Kumaşların Patlama Özellikleri

Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanan “ISO 13938 Tekstiller - Kumaşların patlama özellikleri” standardı, aynı başlık altında yayınlanan şu alt bölümlerden oluşmaktadır:

• “ISO 13938-1 Bölüm 1: Patlama mukavemeti ve patlama gerilmesinin belirlenmesi için hidrolik yöntem” standardında, tekstil kumaşlarının patlama mukavemeti ve patlama gerilmesinin belirlenmesi için bir hidrolik yöntem açıklanmaktadır. Bu standartta, sabit hızlı bir pompalama cihazı kullanılarak hidrolik basınç uygulanmaktadır.

Bu yöntem örme, dokuma, dokusuz kumaş ve lamine kumaşlar için geçerlidir. Diğer tekniklerle üretilen kumaşlar için de uygun olabilir. Test, şartlandırılmış veya ıslak haldeki test numuneleri için uygundur.

Mevcut verilere göre, 800 kPa’ya kadar basınçlarda hidrolik veya pnömatik patlama test cihazları kullanılarak elde edilen patlama mukavemeti sonuçlarında önemli bir fark görülmemektedir. Bu basınç aralığı, genel giyimden beklenen performans seviyelerinin çoğunu kapsamaktadır. Yüksek patlama basınçları gerektiren özel tekstiller için hidrolik cihaz daha uygundur.

Prensip olarak bir test numunesi, dairesel bir sıkıştırma halkası vasıtasıyla genişleyen bir diyafram üzerine sıkıştırılır. Diyaframın alt tarafına artan sıvı basıncı uygulanarak diyaframın ve kumaşın gerilmesi sağlanır. Sıvı hacmi, test numunesi patlayana kadar birim zamanda sabit bir oranda artırılır. Patlama mukavemeti ve patlama gerilmesi belirlenir.

Numuneler, kumaş için malzeme spesifikasyonunda belirtilen prosedüre uygun olarak veya ilgili taraflar arasında kararlaştırıldığı şekilde seçilir. Uygun bir malzeme spesifikasyonunun bulunmaması durumunda, uygun bir numune alma prosedürüne örnek Ek A’da verilmiştir. Katlanmış veya buruşmuş alanlardan, kenarlardan ve kumaşı temsil etmeyen alanlardan kaçınmak gerekir.

Kısaca bu standart, tekstil kumaşlarının patlama mukavemetini (bir kumaşın kopmadan önce dayanabileceği maksimum basınç) ve patlama gerilmesini (patlamadan önceki deformasyon derecesi) belirlemek için kullanılan bir hidrolik yöntemi açıklar. Bu yöntem, numune patlayana kadar bir pompa cihazı kullanılarak sabit bir hızda hidrolik basınç uygulanmasını içerir. Bu yöntem, dokuma, örme ve dokusuz kumaş türleri de dahil olmak üzere çok çeşitli kumaşlar için geçerlidir. Bu yöntem, pnömatik yöntemleri hariç tutar ve sıkıştırmanın sorunlara yol açabileceği çok kalın veya sert malzemeler için geçerli değildir.

Bu standart, tekstil ve hazır giyim sektöründe kalite kontrol, ürün spesifikasyonu ve uyumluluk testleri için yaygın olarak kullanılmaktadır. Üreticilerin, kumaşların giyim, döşemelik ve teknik tekstil gibi uygulamalar için performans gereksinimlerini karşıladığından emin olmalarına yardımcı olur. Bu standarda uygun test ekipmanları, hassas ölçümler için genellikle yük hücreleri içerir.

• “ISO 13938-2 Bölüm 2: Patlama dayanımı ve patlama gerilmesinin belirlenmesi için pnömatik yöntem” standardında, tekstil kumaşlarının patlama mukavemeti ve patlama gerilmesinin belirlenmesi için pnömatik bir basınç yöntemi açıklanmaktadır.

Bu yöntem örme, dokuma, dokusuz kumaş ve lamine kumaşlar için geçerlidir. Diğer tekniklerle üretilen kumaşlar için de uygun olabilir. Test, şartlandırılmış veya ıslak haldeki test numuneleri için uygundur.

Mevcut verilere göre, 800 kPa’ya kadar basınçlarda hidrolik veya pnömatik patlama test cihazları kullanılarak elde edilen patlama mukavemeti sonuçlarında önemli bir fark görülmemektedir. Bu basınç aralığı, genel giyimden beklenen performans seviyelerinin çoğunu kapsamaktadır. Yüksek patlama basınçları gerektiren özel tekstiller için hidrolik cihazlar daha uygundur.

Prensip olarak bir test numunesi, dairesel bir sıkıştırma halkası vasıtasıyla genişleyen bir diyafram üzerine sıkıştırılır. Diyaframın alt tarafına artan hava basıncı uygulanarak diyaframın ve kumaşın gerilmesi sağlanır. Basınç, test numunesi patlayana kadar kademeli olarak artırılır. Patlama mukavemeti ve patlama gerilmesi belirlenir.

Numuneler, kumaş için malzeme spesifikasyonunda belirtilen prosedüre uygun olarak veya ilgili taraflar arasında kararlaştırıldığı şekilde seçilir. Uygun bir malzeme spesifikasyonunun bulunmaması durumunda, uygun bir numune alma prosedürüne örnek olarak Ek A’da verilmiştir.

Bu standart, tekstil kumaşlarının patlama mukavemetini (bir kumaşın kopmadan önce dayanabileceği maksimum basınç) ve patlama gerilmesini (patlamadan önceki deformasyon derecesi) belirlemek için kullanılan pnömatik bir yöntemi açıklar. Numune patlayana kadar sabit bir oranda basınç uygulamak için basınçlı hava kullanır. Bu yöntem, dokuma, örme ve dokusuz kumaş türleri de dahil olmak üzere çok çeşitli kumaşlara uygulanabilir. Bu yöntem, hidrolik yöntemleri hariç tutar ve sıkıştırma veya basınç uygulamasının sorunlu olduğu çok kalın, sert veya yüksek derecede uzayabilir malzemeler için uygun olmayabilir.

Bu standart, tekstil ve hazır giyim sektöründe kalite kontrol, ürün geliştirme ve uyumluluk testleri için yaygın olarak kullanılmaktadır. Kumaşların giyim, döşemelik ve teknik tekstil gibi uygulamalar için dayanıklılık ve performans gereksinimlerini karşılamasını sağlar. Pnömatik testler, hızı ve otomatik test sistemlerine uygunluğu nedeniyle sıklıkla tercih edilir.

• “ISO 13938-4 Bölüm 4: Ortam koşullarında yanma hızının belirlenmesi” standardında, itici gazlar ve kara barutlar için ortam koşullarında yanma hızının belirlenmesine yönelik bir yöntem açıklanmaktadır. Bu yöntem, orijinal halleriyle 8 mm’ye kadar tane boyutuna sahip itici gazlar ve kara barutlar için geçerlidir.

Bu standardın amaçları doğrultusunda, yanma hızı, alevin oluk boyunca numunede yayılma hızını ifade eder.

Prensip olarak test numunesi bir oluğa yüklenir ve numune bir ucundan sıcak bir tel vasıtasıyla tutuşturulur. Alevin oluk boyunca numunede yayılma süresi ölçülür ve yanma hızı hesaplanır.

ISO 13938 standart serisi, kumaşların patlama özelliklerini, özellikle patlama mukavemetini (kumaşın yırtılmadan önce dayanabileceği maksimum basınç) ve patlama gerilmesini (patlamadan önceki deformasyon derecesi) değerlendirmek için standartlaştırılmış yöntemler sağladığı için tekstil endüstrisinde kritik öneme sahiptir. Bu standartlar, çeşitli uygulamalarda kumaş kalitesini, performansını ve güvenilirliğini sağlamak için olmazsa olmazdır. Bu standartların önemli olmasının başlıca nedenleri şunlardır:

• Tutarlı kalite kontrol sağlar: Bu standartlar, kumaş mukavemetini ve gerilmesini test etmek için tek tip ve tekrarlanabilir yöntemler (sırasıyla hidrolik ve pnömatik) sunar. Bu tutarlılık, üreticilerin, tedarikçilerin ve alıcıların kumaş performansını güvenilir bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanıyarak kalite değerlendirmelerindeki değişkenliği azaltır. Ayrıca uluslararası bir standart olarak, test sonuçlarının dünya çapında karşılaştırılabilir olmasını sağlayarak küresel tekstil tedarik zincirlerinde adil ticaret ve kalite güvencesini kolaylaştırır.
• Kumaş dayanıklılığını ve performansını değerlendirir: Patlama mukavemeti, bir kumaşın gerçek dünya uygulamalarında basınca veya gerilime dayanma kabiliyetinin temel bir göstergesidir. Aynı zamanda bu standartlar, dokuma, örme ve dokusuz kumaşlar dahil olmak üzere çok çeşitli tekstil ürünlerine uygulanır ve bu da onları çeşitli endüstriler için çok yönlü hale getirir.
• Ürün geliştirme ve spesifikasyonu destekler: Üreticiler, güvenlik ekipmanları için yüksek mukavemet ya da spor kıyafetleri için esneklik gibi belirli performans gereksinimlerini karşılayan kumaşlar geliştirmek için bu standartları kullanır.

Sonuç olarak ISO 13938 standart serisi, kumaşların patlama özelliklerini değerlendirmek ve çeşitli tekstil uygulamalarında kalite, dayanıklılık ve güvenliği garanti altına almak için güvenilir ve standartlaştırılmış yöntemler sunduğu için hayati önem taşır.

Uzun yıllardır hizmet veren ve dünyada bilim ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeleri titizlikle takip eden kuruluşumuz, her sektörden işletmelere, yetişkin bir kadro ve geniş bir altyapı ile çok farklı alanlarda test, ölçüm ve analiz çalışmaları gerçekleştirmektedir. Bu çerçevede işletmelere “ISO 13938 Tekstiller - Kumaşların patlama özellikleri” standardına uygun test hizmetleri de verilmektedir.