ISO 6383-1 Plastikler - Film ve Levhalar - Yırtılmaya Karşı Dayanıklılığın Belirlenmesi - Bölüm 1: Pantolon Yırtılma Yöntemi

Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından geliştirilen “ISO 6383-1 Plastikler - Film ve levhalar - Yırtılmaya karşı dayanıklılığın belirlenmesi - Bölüm 1: Pantolon yırtılma yöntemi” standardında, ön işlem, sıcaklık, nem ve test hızı gibi tanımlanmış koşullar altında test edilen, standart pantolon şeklindeki test numuneleri biçiminde, 1 mm’den daha ince plastik film veya levhanın yırtılma direncini belirlemeye yönelik bir test yöntemi açıklanmaktadır.

Bu test yöntemi, malzemenin test sırasında kırılgan kırılma meydana gelecek kadar sert olmaması veya geri döndürülemez bir şekilde deforme edilebilir olmaması ve numune bacaklarının deformasyonunda kullanılan enerjinin yırtılmada kullanılan enerjiye göre önemli (yani ihmal edilebilir) olmaması koşulu ile hem esnek hem de sert malzemelerden yapılmış film ve levhalar için geçerlidir.

Bu yöntem, hücresel levha ve filmin yırtılma özelliklerini belirlemek için uygun olmayabilir.

Bu standardın amaçları doğrultusunda şu terimler ve tanımlar geçerlidir:

• Yırtılma kuvveti, standart içinde verilen şekle uygun bir test numunesi boyunca sabit bir yırtılma hızında bir yırtılmayı yaymak için gereken ortalama kuvveti ifade eder.
• Yırtılma direnci, yırtılma kuvvetinin numune kalınlığına bölümünü ifade eder.

Bu yöntem, şartname şartlarına uygun olarak kalite kontrolü, kabul veya ret ve araştırma ve geliştirme için veri sağlayabilir. Yırtılma özellikleri, numune hazırlama, test hızı ve test ortamına göre değişebilir. Sonuç olarak, kesin karşılaştırmalı sonuçlar gerektiğinde, bu faktörler dikkatlice kontrol edilmelidir.

Prensip olarak, kalınlıkları artı/eksi yüzde 10’dan fazla farklılık göstermediği sürece, farklı malzemelerden yapılmış numunelerin yırtılma direncini karşılaştırmak mümkündür. Ancak, bu tür sonuçları yorumlarken dikkatli olmak gerekir, çünkü yırtılma enerjisi farklı malzemeler için test hızına göre önemli ölçüde değişebilir.

Bu test uygulanırken, uzunluğunun yarısından fazla boyunca uzanan uzunlamasına bir yarığa sahip dikdörtgen bir test numunesi, yarık tarafından oluşturulan “pantolon paçaları” üzerinde bir çekme testine tabi tutulur. Numuneyi uzunluğu boyunca tamamen yırtmak için gereken ortalama kuvvet, test edilen malzemenin yırtılma direncini N/mm cinsinden hesaplamak için kullanılır.

Bu testlerde kullanılan başlıca ekipman şunları içerir:

• ISO 527‑3 standardında belirtilene benzer ve şu özelliklere sahip çekme test makinesi (sarkaç tipi değil):
  • Güçle çalıştırılmalı ve bu standartta belirtilen uygun kavrama ayırma oranını koruyabilmelidir. Yük ölçüm cihazının, testin başlangıcından itibaren geçen süreye bağlı olarak numuneye uygulanan yükü kaydeden bir otografik kayıt cihazıyla donatılması esastır.
  • Kavramalar, test numunesinin bacaklarını kaymadan güvenli bir şekilde tutmak için tasarlanmış mandrelerle donatılmalıdır. Mandreler, test numunesinin genişliğinden daha geniş olmalı ve bir test sırasında birbirlerine paralel kalmaları için döner bağlantılara monte edilmemelidir.
• ISO 4593 standardında açıklanan yöntemle numunelerin kalınlığını ölçmek için uygun ekipman. Kabartmalı film veya levha için, ISO 4591 standardında belirtilen cihaz kullanılmalıdır.

Test numuneleri standart içindeki şekilde gösterilen şekil ve boyutlara sahip olmalıdır. Numunenin ortasındaki yarığın uzunluğu 75 mm artı/eksi 1 mm olmalıdır.

Test numuneleri, kenarları pürüzsüz ve çentiksiz olacak şekilde kesilmelidir. Çentiklerden arınmış olup olmadıklarını kontrol etmek için düşük güçlü bir mikroskopla inceleme yapılması önerilir. Numunenin ortasındaki yarığın ucuna özellikle dikkat etmek önemlidir.

Bazı film ve levha malzemelerinin özellikleri, filmin düzlemindeki yöne göre değişebilir. Bu gibi durumlarda, ana eksenleri sırasıyla filmin veya levhanın ya görülebilen ya da üretim yöntemine ilişkin bilgiden çıkarılan bir özelliğinin yönüne paralel ve dik olan iki grup test numunesi hazırlamak esastır.

Test yönü, test numunesinin uzun ekseninin yönü olarak tanımlanır.

Bazı film tiplerinde, örneğin makine yönü test numuneleri durumunda, yırtılma yayılımının işleme yönünde mi yoksa işleme yönünün tersine mi olduğuna bağlı olarak, herhangi bir test yönü için (örneğin makine yönü veya enine yön) farklı yırtılma direnci sonuçları elde edilebilir. Bunun gerçekleştiği bilindiğinde, iki grup test numunesi test yönünde kesilmeli ve iki olası yırtılma yayılım yönü için sonuçlar elde edilebilmesi için yarık açılmalıdır.

Gerekli test yönlerinin her birinde en az beş test numunesi test edilir. Yırtılmanın test numunesinin kenarlarından birine ulaşacak kadar çizginin dışına çıktığı numuneler atılır ve başka numuneler test edilir.

Test hızı şunlardan biri olmalıdır:

• 200 mm/dak artı/eksi yüzde 10
• 250 mm/dak artı/eksi yüzde 10

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “ISO 6383-1 Plastikler - Film ve levhalar - Yırtılmaya karşı dayanıklılığın belirlenmesi - Bölüm 1: Pantolon yırtılma yöntemi” standardında tanımlanan test hizmetleri de vermektedir.