Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından geliştirilen “ISO 8130-2 Kaplama tozları - Bölüm 2: Gaz karşılaştırma piknometresi ile yoğunluğun belirlenmesi (hakem yöntemi)” standardında, gaz karşılaştırma piknometresi kullanılarak her türlü kaplama tozu için yoğunluğun belirlenmesine yönelik bir test yöntemi açıklanmaktadır.
Prensip olarak yoğunluk, test parçasının kütlesinden ve hacminden hesaplanır. Tartılan bir test parçasının hacmi, test parçası sokulduğunda bir kap içinde yerinden oynayan gazın hacmi ölçülerek tespit edilir. Bu, gazın yerinden oynaması nedeniyle oluşan basınç farkının ölçülmesiyle elde edilir.
Test sırasında malzeme olarak çelik silindirde helyum veya azot gazı kullanılır. Ancak test edilen ürünün etkilenmemesi ve bu yöntemden sapmanın test raporunda belirtilmesi koşulu ile diğer yüksek saflıktaki gazlar da kullanılabilir.
Test yapılırken aparat olarak, yoğunluğun otomatik veya manuel olarak belirlenmesi için gaz karşılaştırma piknometresi ile birlikte sıradan laboratuvar cihazları kullanılır.
Tipik bir gaz karşılaştırma piknometresinin temel tasarımı, standart içindeki ana hatları verilen ortam olarak bir yer değiştirme gazı kullanır. Piknometre, eşit boyutlarda iki bölmeden, numune ve referanstan oluşur. Bölmeler bir valf ve bir basınç farkı ölçer ile bağlanır. Test kısmı numune bölmesine yerleştirilir. Yer değiştirme gazının bir bölmeden diğer bölmeye akmasına izin verilir ve ortaya çıkan basınç farkı ölçülür. Otomatik gaz piknometreleri, manuel piknometrelere göre hataları en aza indirmeye yardımcı olabilir. Manuel piknometreler kullanılabilir ve test ve ölçüm sırasında gerekli özen gösterilmelidir.
Test uygulanırken “ISO 15528 Boyalar, vernikler ve boyalar ve vernikler için hammaddeler - Örnekleme” standardında açıklandığı gibi test edilecek ürünün temsili bir örneğini alınır. Tanımlama, 23 derece artı/eksi 1 derece sıcaklıkta ve geçerliyse yüzde 50 artı/eksi yüzde 5 bağıl nemde iki kez gerçekleştirilir. Prosedür piknometrenin türüne bağlıdır ve cihazın talimatları izlenir. Piknometrenin kalibrasyonu bilinen bir hacim standardı veya daha önce ölçülmüş benzer test numuneleri ile yapılabilir. Cihaz, özellikle test numunesi kabının hacmine izin verecek şekilde ayarlanır.
Ölçülen basınç farkı yüzde 1’den büyük olmamalıdır. Manuel piknometreler için, ölçülen silindirlerin süpürülen hacimleri yüzde 0,5’e (göreceli) eşit veya içinde olmalıdır. Numune kabı en yakın 1 mg’a kadar tartılır ve test edilen ürünle doldurulur. Kabın dış duvarlarında toz bulunmamalıdır. Kap ve içindekiler en yakın 1 mg’a kadar tartılarak test kısmının kütlesi belirlenir. Kap ve içindekiler cihaza yerleştirilir ve test kısmının hacmi belirlenir. Okumanın tutarlı olduğundan emin olmak için hacim ölçümü tekrarlanır ve iki hacmin ortalaması hesaplanır. Gazın derecesine bağlı olarak test kısmının kuruması nedeniyle yoğunlukta bir değişiklik gözlemlenebilir. 23 derece artı/eksi 1 derecede kaplama tozunun yoğunluğu, gram/santimetreküp cinsinden hesaplanır. İki sonuç yüzde 2’den fazla farklılık gösteriyorsa, yukarıda açıklanan prosedür tekrarlanır. İki geçerli belirlemenin ortalaması hesaplanır ve sonuç en yakın 0,01 g/cm3 olarak bildirilir.
Test raporu en azından şu bilgileri içermelidir:
Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “ISO 8130-2 Kaplama tozları - Bölüm 2: Gaz karşılaştırma piknometresi ile yoğunluğun belirlenmesi (hakem yöntemi)” standardında tanımlanan test hizmetleri de vermektedir.